Jak zielone ściany wpływają na wilgotność powietrza?

Rzadko kiedy zwracamy uwagę na wilgotność powietrza w domu czy w biurze – tymczasem optymalny poziom wilgotności okazuje się kluczowy dla naszego zdrowia i utrzymania codziennego komfortu. Naturalną zdolność regulacji wilgotności powietrza posiadają rośliny, zwłaszcza w większych skupiskach, np. w formie wertykalnych ogrodów. Dowiedz się więcej na temat wpływu parametrów powietrza na well-being oraz poznaj wyniki badań, które przeanalizowały pod tym kątem potencjał zielonych ścian.

Jaka jest prawidłowa wilgotność w domu?

Utrzymanie optymalnego poziomu wilgotności w domu i temperatury nie jest takie proste, zwłaszcza gdy mierzymy się z kaprysami pogody i zmiennością pór roku. Ważne, żeby znaleźć złoty środek: ani zbyt suche, ani nadmiernie wilgotne powietrze nie przyniesie dobrych efektów dla zdrowia. Idealnie, jeśli w pomieszczeniach użytkowych temperatura będzie wynosić ok. 20-22 stopnie Celsjusza, a wilgotność będzie oscylować w granicach od 40 do 60, maksymalnie 65%.

Przekroczenie podanych limitów zalecanej wilgotności w domu może prowadzić do nieprzyjemnych konsekwencji. Za wysoka wilgotność powietrza stymuluje rozwój grzybów, roztoczy i innych drobnoustrojów, co w skrajnych przypadkach może prowadzić do pleśnienia ubrań oraz niszczenia drewna i sprzętów elektronicznych. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że w naszej szerokości geograficznej taki scenariusz jest mało prawdopodobny i wynika zwykle z wadliwej wentylacji. Znacznie częściej, szczególnie zimą i w pomieszczeniach klimatyzowanych, grozi nam zbyt niska wilgotność (w najchłodniejszych miesiącach może ona spadać do 30-25%, a nawet niżej). Tak niski poziom prowadzi do wysychania błon śluzowych, podrażnień oczu, nasilenia bólów głowy i potęgowania problemów na tle skórnym.

Wilgotność w mieszkaniu a jakość powietrza, czyli syndrom chorego budynku 

Oczywiście poziom wilgotności nie wyczerpuje tematu wpływu jakości powietrza w pomieszczeniach zamkniętych na nasze samopoczucie. Od lat 50. XX wieku liczba zanieczyszczeń gazowych wyraźnie wzrosła – zarówno z powodu zmiany stylu życia, jak i stosowania w budownictwie nowych materiałów (Welschler 2009). Stężenie lotnych związków organicznych (tzw. LZO) we wnętrzach nierzadko jest wyższe niż na zewnątrz (dotyczy to m.in. toluenu, formaldehydu, benzenu czy ksylenu), a do tego dochodzą jeszcze zanieczyszczenia wtórne. Skumulowana obecność szkodliwych związków w powietrzu wywołuje problemy z koncentracją, potęguje ból głowy oraz podrażnia i tak wysuszone błony śluzowe. Całość tych objawów bywa opisywana jako syndrom chorego budynku – oddziałuje on nie tylko na nasze zdrowie, w dłuższej perspektywie prowadząc do astmy i chorób serca, ale także na efektywność, obniżając wydajność pracy biurowej (Bako-Biro i in. 2004 oraz 2005, Wargocki i in. 1999).

Zielone ściany w roli filtra i nawilżacza powietrza

Wsparciem w zwalczaniu tych problemów okazuje się wykorzystanie zieleni systemowej w aranżacji wnętrz. Wertykalne ogrody z jednej strony nawilżają powietrze, a z drugiej działają jak filtr pochłaniający zanieczyszczenia (w tym lotne związki organiczne). Te dwa procesy zachodzą po części symultanicznie – zwiększenie nawilżenia (zwłaszcza w zimie czy w pomieszczeniach z klimatyzacją) owocuje opadaniem kurzu i roztoczy.

Bliski kontakt z roślinnością na żywej ścianie pomaga łagodzić nieprzyjemne objawy narażenia na zbyt suche powietrze oraz niweluje problemy zdrowotne powodowane przez zanieczyszczenia. Oprócz wielu innych korzyści montaż zielonych ścian stwarza również szansę na regulację poziomu wilgotności w pomieszczeniu, dzięki czemu pracownicy biur odnotowują spadek problemów z przesuszonymi śluzówkami czy bólami głowy. Wreszcie – wertykalne ogrody to także lepsze dotlenienie organizmu. Zresztą, wystarczy spojrzeć na wyniki badań przeprowadzonych w ostatnich latach.

Czytaj również: smog a naturalne oczyszczanie powietrza.

Co mówią badania?

W 2019 roku zakończyliśmy raport podsumowujący badania PLGBC i Politechniki Śląskiej analizujący parametry fizyczne powietrza w pomieszczeniach biurowych, w których wprowadzono zielone ściany. Zleciliśmy je w ramach prac B+R nad projektem innowacyjnych mebli ze wbudowaną roślinnością. Pomiary wykazały, że pionowe ogrody wywarły pozytywny wpływ na wzrost wilgotności względnej powietrza. Także klasa jakości powietrza w badanych pomieszczeniach została oceniona jako dobra i bardzo dobra (mierzono m.in. stężenia pyłów PM2,5 i PM10). 

Bardzo ciekawe wnioski przyniosły również badania samooceny pracowników. Przed wstawieniem roślinności aż 60% respondentów skarżyło się na zbyt suche powietrze. Gdy w biurze znalazły się ścianki testowe, ponad 70% osób było zdania, że wilgotność powietrza jest „w sam raz”; z kolei kiedy je usunięto, aż 80% ankietowanych oceniło powietrze jako nadmiernie suche. Wniosek? Percepcja wilgotności w pomieszczeniach biurowych jest silnie skorelowana z obecnością roślin oraz ich skumulowaniem we właściwych miejscach.

Tę samą zależność dostrzegli także inni naukowcy. Po trwających 10 miesięcy pomiarach Tudiwer i Korjenic (2017) odnotowali, że zwiększona względna wilgotność powietrza w zimie poprawiła komfort użytkowników klasy, do której wstawiono zieloną ścianę. Znamienne różnice w poziomie wilgotności powietrza zaobserwowano również w badaniu skupiającym się na pionowych ogrodach porozstawianych w korytarzach (Ghazalli i in. 2018). Te i inne analizy dowodzą, że obecność systemowej zieleni wywiera mierzalny wpływ na nasze samopoczucie.

Bako-Biro, Z., P. Wargocki, C. J. Weschler & P. O. Fanger (2004) Effects of pollution from personal computers on perceived air quality, SBS symptoms and productivity in offices. Indoor Air, 14, 178-187. 

Bako-Biro, Z. S., P. Wargocki, D. P. Wyon & P. O. Fanger (2005) Poor indoor air quality slows down metabolic rate of office workers. Indoor Air 2005: Proceedings of the 10th International Conference on Indoor Air Quality and Climate, Vols 1-5, 76-80.

Chakre O. (2006) Choice of eco-friendly trees in urban environment to mitige airborne particulate pollution. Jurnal of Human Ecology 20 (2), 135-138.

Kaczmarczyk J., A. Kuczera (2019) Raport w ramach projektu: „Innowacyjny system mebli do przestrzeni komercyjnych z wbudowanym systemem ogrodu wertykalnego” 

Wargocki, P., D. P. Wyon, Y. K. Baik, G. Clausen & P. O. Fanger (1999) Perceived air quality, Sick Building Syndrome (SBS) symptoms and productivity in an office with two different pollution loads. Indoor Air-International Journal of Indoor Air Quality and Climate, 9, 165-179.

Weschler, C. J. (2009) Changes in indoor pollutants since the 1950s. Atmospheric Environment, 43, 153-169.